Een surrealistische dialoog tussen twee Belgische kunstenaars in expo Magritte · Folon
2024 is het jaar waarin 100 jaar surrealisme in de Belgische kunst wordt gevierd en waarvan René Magritte misschien wel de meest bekende kunstenaar is. Maar 2024 is tevens het jaar waarin Jean-Michel Folon 90 jaar zou zijn geworden. Twee verjaardagen die meer met elkaar gemeen hebben dan je op het eerste gezicht zou denken en die tevens het uitgangspunt zijn van de expo Magritte · Folon.
Het Magritte Museum presenteert een unieke dialoog tussen twee reuzen van de Belgische kunst: René Magritte (1898-1967) en Jean-Michel Folon (1934-2005). Hoewel de twee kunstenaars elkaar nooit hebben ontmoet, beschouwde Folon de 36 jaar oudere grootmeester van het Belgische surrealisme als ‘een van de vaders’ van zijn generatie. In 1954, toen hij 20 jaar oud was, ontdekte Jean-Michel Folon de voor hem onbekende wereld van Le Domaine enchanté, de reeks muurschilderingen die Magritte had ontworpen voor het casino van Knokke. Dat was eenopenbaring: “Ik dacht toen: Je kunt echt alles doen in de schilderkunst, zelfs mysteries bedenken. Dat was mijn kennismaking met kunst”, schrijft Folon in 1999.
Magritte opende de wegen van het mysterie in de schilderkunst en legde zo de kiem voor de kunst van Folon die in zijn hele oeuvre de mogelijkheden van de poëzie verder zou exploreren. Deze tentoonstelling confronteert de werken van beide grote Belgische kunstenaars met elkaar, en laat zien wat hen verbindt, maar benadrukt ook de specifieke kenmerken van hun eigen beeldtaal. Een fascinerende ontmoeting.
Een dertigtal werken in dialoog
Verspreid over de verschillende verdiepingen zijn in de zalen van het Magritte Museum een dertigtal werken van Jean-Michel Folon te zien. Ze gaan in dialoog met schilderijen van René Magritte, of hangen in afzonderlijke ruimtes. Deze confrontatie benadrukt de kracht en het bijtende karakter van Magrittes werk en de verfijning en lichtheid van dat van Folon.
Poorten van de verbeelding
In het begin van zijn artistieke carrière verwees Folon naar de invloed van James Ensor en vooral van tekenaars als Bosc, Chaval, André François of Saul Steinberg. Pas in het begin van de jaren 1970, toen Folon al wereldwijd artistieke en media-erkenning genoot, kreeg hij ook belangstelling voor de wereld van Magritte. In die periode nam zijn werk een nieuwe wending.
Gaandeweg liet hij de typische opaciteit en densiteit van kleureninkt los en begon in aquarel te werken. Zijn al sinds tien jaar ontwikkelde grafisch vocabularium bestaande uit tekens en vormen zou nu volop tot leven komen. Met de voor aquarel typische verlopende kleuren, transparantie en zachtheid kreeg zijn werk een nieuwe poëtische zeggingskracht. Net als Magritte, weigerde Folon om zijn werken een definitieve betekenis toe te kennen. Hij pleitte voor de vrijheid van interpretatie en voor het openen van de poorten van de verbeelding.
De poëziefabriek
Bij deze expo is het prachtige boek Magritte · Folon – De poëziefabriek uitgegeven dat de bijzondere visuele dialoog tussen de twee wereldberoemde schilders presenteert.
Door de weg te banen voor het mysterie in de schilderkunst legde Magritte de kiem voor de kunst van Folon, die nooit zou ophouden de paden van de poëzie te verkennen. Magritte was een voorstander van het mysterie dat voortkomt uit het dagelijkse leven, maar Folon koos voor de droomwereld en de stilering die daarmee samengaat. Folon verving de duif van Magritte door een strakke vogel die hij met één streek tekende, hij verkoos een rechthoekig parallellepipedum boven het gedetailleerde huis van de surrealist, enzovoort.
De werken van beide kunstenaars worden prachtig gedefinieerd in dit citaat van Folon:
“In de schilderkunst is echt alles mogelijk. Zelfs mysteries bedenken.”
Je kan Magritte · Folon – De poëziefabriek hier online bestellen.
MAGRITTE · FOLON loopt nog tot en met 21 juli in het Magritte Museum in Brussel. Meer info op www.musee-magritte-museum.be. Meer van Folon ontdekken kan tijdens nog twee expo’s en een wandeling langs de beeldenroute.
