De iconische kunst van Keith Haring

27 januari 2020 0 Door Deugenieten

In BOZAR/Paleis voor Schone Kunsten Brussel, loopt momenteel een grote retrospectieve over het leven en werk van de legendarische Amerikaanse kunstenaar Keith Haring. De spontane stijl van Haring is direct herkenbaar dankzij iconische en speelse motieven zoals blaffende honden, kruipende baby’s en vliegende schotels.

Wie de jaren tachtig enigszins bewust meegemaakt heeft herinnert zich een decennium waarin gedanst werd op de eerste muziekvideo’s van onder meer Madonna, Grace Jones en Prince. De jaren 80 brengen ook herinneringen terug aan hiphop, fluorescerende kleuren en graffiti. Maar het was ook een tijdperk waarin mensen en kunstenaars de straat op gingen om te protesteren tegen de nucleaire wapenwedloop, kernenergie en apartheid. Een van die kunstenaars was Keith Haring.

De jonge Keith Haring was ervan overtuigd dat kunst voor iedereen zou moeten zijn. Bij zijn aankomst in New York City aanzag hij de straten van de stad als legitieme ruimtes om (zijn) kunst te tonen. Zo maakte hij tussen 1980 en 1985 duizenden tekeningen in krijt op de lege zwarte papieren die werden gebruikt om verlopen advertenties in de metro te dekken. Deze ongesigneerde werken en de publiekelijke creatie ervan maakten van Haring een echt mediafenomeen. Naarmate zijn bekendheid toenam werden zijn metrotekeningen echter steeds vaker meegenomen en besloot hij te stoppen met het maken ervan.

Omdat Haring een bredere interactie tussen de kunstenaar en het publiek wilde ontwikkelen, sprak hij over het maken van werken die muziek, uitvoering, beweging, concept en ambacht omvatten. Zo kreeg het maken van zijn schilderijen iets van een performance. Op het hoogtepunt van zijn bekendheid, in het midden van de jaren tachtig, exposeerde hij internationaal en heerste er een partysfeer rond zijn openbare projecten. Volgens Haring was elke dag een feest: terwijl hij schilderde speelde er muziek en verzamelden de pers en lokale bevolking om hem aan het werk te zien.

Haring breidde zijn artistiek werkterrein verder uit door samen te werken met modeontwerpers zoals Malcolm McLaren en Vivienne Westwood, en met tal van artiesten zoals Grace Jones. Madonna, aan de vooravond van haar internationale doorbraak, zong ‘Like a Virgin’ op één van zijn beruchte ‘Party of Life’ verjaardagsfeestjes.

In 1986 opende Haring zijn Pop Shop in Lower Manhattan, New York. Zijn werk was wereldwijd herkenbaar geworden en de winkel maakte zijn kunst en ideeën toegankelijk als betaalbare merchandise zoals t-shirts, badges en posters.

Haring was van mening dat een kunstenaar “op elk moment in de geschiedenis een woordvoerder van de samenleving is.” In zijn schilderijen en tekeningen behandelde hij onderwerpen als racisme, nucleaire oorlog, de excessen van het kapitalisme en wat hij beschouwde als het ‘misbruik van religie voor onderdrukkende doeleinden’.

Het maken van posters stelde hem in staat om een meer openlijk activistische houding aan te nemen. Hij ontwierp ze niet alleen, maar drukte ze ook op eigen kosten af en verspreidde ze tijdens demonstraties.

De roze driehoek in ‘Silence = Death’ uit 1989 werd aangenomen als een symbool van de homobeweging in de jaren 70. Het symbool werd gerecupereerd uit nazi-Duitsland waar het gebruikt werd om homoseksuele en biseksuele mannen, evenals transvrouwen, in de concentratiekampen te identificeren. De driehoek naast de slogan Silence = Death werd al snel een van de belangrijkste afbeeldingen die de actiegroep Act Up gebruikte. Haring maakte een aantal posters voor hen en creëerde kort daarop een pak krachtige werken die bijdroegen aan aids/hiv-bewustzijn, educatie en activisme.

In 1987 schreef Haring: “Ik ben me terdege bewust van de kans dat ik aids heb of zal krijgen. De kansen zijn erg groot en de symptomen bestaan eigenlijk al.” Omdat hij besefte dat zijn tijd op deze aarde waarschijnlijk kort was, richtte hij in 1989 de Keith Haring Foundation op. De stichting ondersteunt tot op vandaag iads/hiv-organisaties, liefdadigheidsinstellingen en gemarginaliseerde jongeren.

Keith Haring overleed op 16 februari 1990 op 31-jarige leeftijd aan aids-gerelateerde complicaties.