Mu.ZEE zet de stillevens van James Ensor in de kijker
De tentoonstelling Rose, Rose, Rose à mes yeux. James Ensor en het stilleven in België 1830 – 1930 in Mu.ZEE concentreert zich voor het allereerst helemaal op de stillevens van James Ensor.
Dit jaar is het 75 jaar geleden dat James Ensor overleed. 2024 staat in Vlaanderen en Brussel dan ook helemaal in het teken van de Oostendse grootmeester. Oostende en Antwerpen slaan de handen in elkaar voor een boeiend en complementair Ensorjaar. Nog tot augustus 2024 brengt Oostende een museaal programma en een gevarieerd stadsfestival ter ere van Ensor. In september 2024 neemt Antwerpen de fakkel over met vier uiteenlopende tentoonstellingen van internationale allure, verspreid over de stad.
Rose, Rose, Rose à mes yeux. James Ensor en het stilleven in België 1830 – 1930
Bijna dertig jaar na de tentoonstelling Belgische stilleven- & bloemenschilderkunst 1750 – 1914 (oktober 1994 – januari 1995) in het toenmalige Museum voor Schone Kunsten in Oostende, kan je in Mu.ZEE de tentoonstelling Rose, Rose, Rose à mes yeux. James Ensor en het stilleven in België 1830 – 1930 bezoeken. Met deze nieuwe tentoonstelling, die zich voor het eerst helemaal concentreert op de stillevens van James Ensor, wordt Mu.ZEE opnieuw het forum waarin je het geschilderde stilleven kan ontdekken.
Een vijftigtal schilderijen uit de belangrijke productie van Ensor op dit gebied – van de eerste burgerlijke voorbeelden over de ‘bespookte’ stillevens van de jaren ’90 tot de etherische, dromerige voorbeelden van de late periode – dienen als ruggengraat en ijking voor een overzicht van het stilleven in België tussen 1830 en 1930. Meerdere talentvolle schilders hebben in deze eeuw gezocht hoe het genre, dat verworden was tot een pronkerig, decoratief genre zonder artistieke inzet, opnieuw opgeladen kan worden, zowel picturaal als iconografisch. Ensor illustreert hier tegelijk de algemene ontwikkeling, en zijn eigen uitzonderlijke kwaliteit.
James Ensor mag terecht als een ‘gamechanger’, een vernieuwer worden beschouwd, een belangrijke scharnier tussen de 19e -eeuwse kunstenaars en de modernisten. Met tijdgenoten als Edvard Munch, Claude Monet of Odilon Redon behoort hij tot het kransje Europese avantgardekunstenaars van de 19de eeuw: hun werk vormt een schakelmoment in de Europese kunstgeschiedenis en is daarom cruciaal om het ontstaan en de ontwikkeling van het modernisme in de loop van de 20ste eeuw beter te begrijpen.
Het stilleven was een huiselijk genre dat gedijde in de private sfeer en waar ook vrouwelijke kunstenaars, uitgesloten uit de kunstacademie en de publieke sfeer, zich bij uitstek op toelegden. Met onder meer de Cercle des Femmes Peintres (1888–93) creëerden zij bij leven hun eigen professionele omgevingen als kunstenaars. In Rose, Rose, Rose à mes yeux. James Ensor en het stilleven in België 1830 – 1930 worden dan werken van onder meer Berthe Art, Louise De Hem, Georgette Meunier en andere vrouwelijke kunstenaars met de stillevens van Ensor en andere collega-kunstenaars in confrontatie gebracht. Hun aanwezigheid, en in sommige gevallen herontdekking, ligt helemaal in lijn met de ambitie van Mu.ZEE om, binnen haar kernfocus rond Belgische kunst van 1880 tot heden, meer dan ooit historische vrouwelijke kunstenaars op de kaart te zetten.
Tegelijk laat deze tentoonstelling je werken ontdekken die net iets anders doen met het stilleven, die het genre uitdagen, zowel naar vorm als naar inhoud. Op die manier brengt de tentoonstelling kunstenaars in herinnering van wie de naam vaak in de vergetelheid is geraakt en het werk even vaak hetzelfde lot onderging.
Rose, Rose, Rose à mes yeux. James Ensor en het stilleven in België 1830 – 1930 biedt ook en in het bijzonder een overzicht van de 19e -eeuwse, academische, decoratieve traditie vanaf David De Noter tot Frans Mortelmans, met vele vergeten maar zeer vakkundige en in hun tijd zeer succesvolle schilders zoals Jean Robie en Hubert Bellis, alsook de geïsoleerde figuur van Henri De Braekeleer.
Daarop volgt een selectie van schilders die zich, reeds binnen de geaccepteerde traditie van het modernisme, toeleggen op het stilleven, maar zelf binnen de geplogenheden van het genre blijven zoals Louis Thevenet en Albert Saverys. Daarnaast worden een aantal schilders geplaatst die, net zoals Ensor, door hun picturale aanpak en beeldopbouw, zeer eigen, sterke beelden maken zoals Léon Spilliaert, Rik Wouters, Gustave Van de Woestyne en Walter Vaes. De tentoonstelling sluit af met kunstenaars die de vaste beeldruimte van het ‘theater van de dingen’ opblazen: Jean Brusselmans, René Magritte, Marthe Donas en Frits Van den Berghe.
De tentoonstelling verwelkomt bruiklenen uit onder meer van de Kunsthalle Mannheim, Kunstmuseum Basel, Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, het Musée d’Orsay in Parijs, het Museum voor Schone Kunsten van Gent, de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen en van talrijke publieke instellingen en private verzamelingen uit onder meer Nederland, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Monaco.
Rose, Rose, Rose à mes yeux – James Ensor en het stilleven in België 1830 -1930 is nog tot en met 14 april te bezoeken in Mu.ZEE, Romestraat 11, 8400 Oostende.
