Verzachtende omstandigheden: verhalen over gewone mensen die in de molen van het gerecht belanden
José Masschelin was meer dan dertig jaar een van Vlaanderens meest vooraanstaande gerechtsjournalisten. Als verslaggever stond hij op de eerste rij bij veel spraakmakende processen. Zo ook bij de 15 zaken die hij in ‘Verzachtende omstandigheden’ bespreekt.
Soms haalt het leven rare, wrede capriolen met je uit. Eén keer met de ogen knipperen, en niets is meer zoals voorheen. Dat overkwam de personen in ‘Verzachtende omstandigheden‘, het nieuwe boek van José Masschelin.
Over de vele personages die aan bod komen in ‘Verzachtende omstandigheden’ zegt Masschelin zelf: “De personages die ik beschrijf, heb ik niet mooier gemaakt dan ze zijn. Ze leven ruw en zonder franjes, maar verdienen desalniettemin onze piëteit. Mocht het voor ons even anders gelopen zijn, dan waren wij misschien een van hen geweest.”
Een roep om aandacht
Die daders, en hun slachtoffers, hebben allemaal een aantal eigenschappen gemeen. Velen werden tijdens hun kinderjaren verwaarloosd en/of mishandeld. Tijdens hun jeugd zijn ze er niet in geslaagd orde op zaken te stellen en belandden ze in marginele of criminele milieus. Voor de daders geldt dan ook vaak dat hun daden een roep om aandacht zijn. Voor de slachtoffers is het meestal een kwestie van op het verkeerde moment op de verkeerde plaats zijn.
Vaak komen mensen dus zonder dat ze dat zelf hebben gewild, gezocht of verdiend in de gerechtelijke molen terecht. Sommigen van hen komen daar eigenlijk nooit meer echt uit. Ze zijn outcasts geworden, tegen wil en dank.
José Masschelin vertelt in ‘Verzachtende omstandigheden’ over de achtergronden van die outcasts. Hij beschrijft hun ervaringen met veel mededogen en houdt daarbij altijd in het achterhoofd dat het iedereen kan overkomen.
De verhalen raken je niet alleen in je hart en je buik, ze zetten je ook aan het denken over de vlugge en harde oordelen die we vaak vellen en over de schandpaal van sociale media waaraan we zo graag mensen nagelen. Als gevolg van de druk van de publieke opinie kan het justitieel apparaat onder druk komen te staan. Masschelin geeft in ‘Verzachtende omstandigheden’ alvast een aantal spraakmakende voorbeelden waarin justitie overhaast te werk ging en fouten maakte. Elk verhaal is dan ook een pleidooi voor het respecteren van de basisregels van onze democratische rechtsstaat, wars van alle publieke druk, modegrillen en hypes.
Masschelin is met ‘Verzachtende omstandigheden’ niet aan zijn proefstuk toe. In ‘Moeder, waarom doden wij?‘ kijkt hij samen met vijf gerechtspsychiaters in het hoofd van moordenaars en probeert hij een antwoord te geven op een aantal belangrijke vragen. Wat ging er in hen om op het moment dat ze hun gruweldaad planden en pleegden? Wat was hun motief en wat vertelde hun misdaad eigenlijk over henzelf? Bestaat er zoiets als een typologie van een moordenaar, en wat is de rol van gerechtspsychiaters? Hoe kijken zij als wetenschappers naar moordenaars en gruweldaden? Wanneer steekt twijfel of emotie de kop op? Slaan ze de bal soms mis? Ze zijn vaak getuige van de donkerste, gewelddadigste symptomen van onze samenleving, en welke invloed heeft dat op hun mensbeeld? Kunnen zij daaruit ook een diagnose van de tijdgeest stellen?
‘Verzachtende omstandigheden‘ en ‘Moeder, waarom doden wij?‘ zijn te koop in de boekhandel of online bij onder meer bol.com.
Lees ook: De heropening van een cold case zorgt voor antwoorden in ‘De Katharina Code’
